Rôm Sảy

Rôm sảy là bệnh da liễu lành tính có liên quan đến hiện tượng bít tắc ống tuyến mồ hôi. Bệnh gặp nhiều ở trẻ em và thường bùng phát vào thời tiết nắng nóng. Phần lớn trường hợp nổi rôm sảy đều thuyên giảm sau vài ngày nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách.

Rôm sảy là gì? Có tự hết không?

Rôm sảy (Tiếng Anh: Heat Rash/ Miliaria) còn được gọi là rôm hoặc nổi sảy. Thuật ngữ này đề cập đến một dạng viêm da có mức độ nhẹ thường gặp ở trẻ em. Biểu hiện chính của bệnh là các đốm, mảng phát ban và nốt sẩn nhỏ có màu hồng, đỏ thường xuất hiện ở vùng da ma sát nhiều quần áo và vùng da có nếp gấp (cổ, nách, bẹn).

Trẻ dưới 10 tuổi là đối tượng có nguy cơ cao bị rôm sảy, trong khi người lớn và người cao tuổi gần như không gặp phải tình trạng này. Bệnh thường khởi phát vào mùa hè do thời tiết nóng ẩm khiến cho ống tuyến mồ hôi hoạt động quá mức. Tuy nhiên, do ống tuyến mồ hôi ở trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh nên dễ bị ứ đọng và bít tắc mồ hôi gây phát ban, nổi các nốt mẩn nhỏ có màu hồng, đỏ,…

Nhìn chung, rôm sảy là bệnh da liễu lành tính và thường có thể tự hết sau khoảng vài ngày. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp bệnh gây ngứa ngáy nhiều khiến trẻ khó chịu, bứt rứt. Nếu không được chăm sóc đúng cách, rôm sảy có thể lan rộng và gây viêm nhiễm da.

Nguyên nhân gây rôm sảy

Rôm sảy thường xuất hiện vào mùa hè, đặc biệt là vào những ngày trời nắng nóng và oi bức. Để làm mát cơ thể trước nhiệt độ môi trường cao, cơ thể sẽ bài tiết mồ hôi. Mồ hôi có tác dụng điều hòa thân nhiệt và bảo vệ, làm dịu da.

Tuy nhiên ở trẻ em, ống tuyến mồ hôi chưa phát triển hoàn chỉnh nên dễ bị ứ đọng mồ hôi, bụi bẩn và da chết dẫn đến hiện tượng nổi các mẩn đỏ, đốm phát ban màu hồng gây ngứa ngáy, khó chịu. Khi lớn lên, tuyến mồ hôi sẽ được phát triển hoàn chỉnh nên hầu như không bị nổi rôm vào mùa nóng.

Các nguyên nhân gây rôm sảy thường gặp:

• Tuyến mồ hôi chưa phát triển hoàn chỉnh: Đây được xem là nguyên nhân chủ yếu gây rôm sảy và các bệnh da liễu ở trẻ em. Nếu như ống dẫn mồ hôi của người lớn đã phát triển đầy đủ thì ở trẻ em, cơ quan này thường có kích thước nhỏ, dễ bị vỡ và hoạt động kém. Do đó, mồ hôi dễ bị ứ đọng bên dưới da, sau đó kết hợp với bụi bẩn và da chết tạo thành các nốt mẩn màu đỏ, hồng.
• Chức năng điều hòa thân nhiệt kém: Khi môi trường nóng bức, não bộ sẽ truyền tín hiệu nhằm kích thích da tiết mồ hôi để làm mát. Ở trẻ em, chức năng điều hòa thân nhiệt kém nên da có thể tiết mồ hôi ồ ạt. Tình trạng này làm tăng nguy cơ bít tắc ống tuyến mồ hôi và hậu quả là gây nổi rôm, phát ban.
• Mặc quần áo quá chật: Mặc quần áo quá chật, chất liệu dày, cứng và khó thấm hút khiến cho da tiết nhiều mồ hôi hơn bình thường. Ngoài ra, vải cũng có thể ma sát lên da khiến cho ống tuyến mồ hôi bị bít tắc gây ra bệnh rôm sảy. Thói quen này còn là nguyên nhân gây hăm da và nổi mề đay ở trẻ em.
• Không thay tã thường xuyên: Tã cần được thay thường xuyên – nhất là vào thời tiết nắng nóng để giảm ma sát lên da và giúp da thông thoáng. Tình trạng không thay tã trong nhiều giờ liền tạo môi trường ẩm ướt và khiến da tiết nhiều mồ hôi. Những yếu tố này chính là nguyên nhân khiến da nổi rôm sảy.
• Vệ sinh cơ thể kém: Vệ sinh cơ thể kém, ít tắm rửa cũng là nguyên nhân gia tăng nguy cơ mắc bệnh rôm sảy. Các thói quen này khiến cho ống tuyến mồ hôi không được thông thoáng, đồng thời tạo điều kiện cho tế bào chết và bụi bẩn tích tụ gây ứ đọng mồ hôi ở bên dưới.
• Các yếu tố khác: Ngoài những nguyên nhân trên, rôm sảy cũng có thể xảy ra do khí hậu quá nóng bức, trẻ vui chơi ngoài trời, tăng các hoạt động thể chất khiến thân nhiệt tăng và cơ thể đổ nhiều mồ hôi.

Các dạng rôm sảy thường gặp

Rôm sảy được chia thành 4 loại dựa vào triệu chứng lâm sàng. Trong đó, phần lớn đều gặp rôm sảy dạng nhẹ. Bệnh bùng phát khi trời nóng và tự lặn sau khi được chăm sóc đúng cách.

Các dạng rôm sảy thường gặp:

• Miliaria Crystallina (rôm sảy dạng tinh thể): Đây là dạng rôm sảy nhẹ nhất, hình thành do tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi ở lớp trên cùng của thượng bì. Biểu hiện đặc trưng là các mụn nước có kích thước rất nhỏ, hầu như không có biểu hiện viêm đỏ, mụn nước dễ vỡ và thường thuyên giảm nhanh. Dạng này thường gặp ở trẻ chậm phát triển các ống tuyển mồ hôi.
• Miliaria rubra (rôm đỏ): Rôm đỏ là tình trạng tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi ở giữa thượng bì và trung bì. Đặc trưng là các sẩn ngứa, nổi phát ban có màu hồng hoặc đỏ. Rôm đỏ thường xảy ra vào mùa hè và đôi khi gặp ở cả người lớn.
• Miliaria pustulosa: Dạng này ít gặp hơn so với rôm đỏ và rôm sảy dạng tinh thể nên ít được đề cập. Miliaria pustulosa thực chất là tình trạng rôm đỏ chuyển biến nặng, lúc này các nốt mụn nước bị viêm và chuyển thành mụn mủ.
• Miliaria profunda (rôm sâu): Rôm sâu là dạng nặng nhất của rôm sảy. Tình trạng này xảy ra do tắc nghẽn ống dẫn sâu bên dưới khiến cho mồ hôi bị bít tắc ở dưới hạ bì. Biểu hiện đặc trưng là các nốt sẩn có kích thước lớn, sâu và gây đau. Rôm sâu thường xảy ra do rôm đỏ kéo dài và không được điều trị đúng cách.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh rôm sảy

Rôm sảy là bệnh da liễu có triệu chứng khá đa dạng, phụ thuộc vào dạng rôm gặp phải. Tuy nhiên, đa phần các trường hợp mắc bệnh đều có triệu chứng nhẹ và thuyên giảm nhanh sau khi được chăm sóc.

Các triệu chứng nhận biết bệnh rôm sảy:

• Xuất hiện các nốt sẩn có kích thước nhỏ, màu hồng và màu đỏ, phía trên có mụn nước nhỏ và đôi khi là mụn mủ trắng.
• Rôm sảy thường nổi thành từng đám hoặc mảng
• Xuất hiện chủ yếu ở những vùng da tiết nhiều mồ hôi, vùng da ma sát nhiều và có nếp gấp như cổ, nách, bẹn, ngực, lưng và mặt.
• Rôm sảy gây ra cảm giác nóng rát nhẹ và ngứa ngáy, khó chịu
• Đa phần rôm sảy đều thuyên giảm nhanh sau vài ngày chăm sóc và điều trị. Một số trường hợp có thể tự hết khi thời tiết mát mẻ.
• Nếu gãi cào và chà xát để giảm ngứa ngáy, da có thể bị bội nhiễm dẫn đến viêm nang lông và mụn nhọt.
• Trường hợp nổi rôm đỏ sẽ xuất hiện các nốt sẩn ở lưng, thân mình và những vùng da ma sát nhiều với quần áo. Các nốt sẩn mọc dày thành từng đám và chiếm gần hết diện tích vùng ngực, lưng. Rôm đỏ gây ngứa ngáy và khó chịu nhiều hơn so với những loại rôm khác.
• Trong khi đó, rôm tinh thể thường không gây viêm, da nổi các nốt mụn nước nhỏ, nông và dễ vỡ nhưng không để lại sẹo. Trẻ mắc dạng rôm này thường do sốt cao vì thời tiết quá nóng bức.
• Rôm sâu là các sẩn có kích thước lớn hơn từ 1 – 3mm, thường xảy ra do bị rôm đỏ lâu ngày hoặc tái đi tái lại nhiều lần. Rôm sâu ít gây ngứa hoặc cũng có thể gây ngứa ngáy, bứt rứt như rôm đỏ. Trường hợp không được điều trị kịp thời có thể gây bội nhiễm và làm tổn thương tuyến mồ hôi vĩnh viễn.

Rôm sảy ảnh hưởng như thế nào đến trẻ?

Nhìn chung, rôm sảy là bệnh da liễu lành tính và hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe. Bệnh có thể thuyên giảm chỉ sau một vài ngày nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách.

Mặc dù là bệnh lành tính nhưng rôm sảy gây ra cảm giác ngứa ngáy, bứt rứt và khó chịu. Trẻ chưa có ý thức trong việc giữ vệ sinh cá nhân và thiếu kiến thức về bệnh nên thường gãi mạnh, chà xát và cố ý làm vỡ mụn nước để giảm ngứa ngáy. Các thói quen này khiến cho da bị tổn thương nặng và có nguy cơ bị bội nhiễm tụ cầu vàng.

Nếu không chăm sóc đúng cách, tình trạng rôm sảy có thể chuyển biến xấu dẫn đến các dạng rôm nặng như rôm sâu. Dạng này có thể gây tổn thương vĩnh viễn ống tuyến mồ hôi nên cần chú ý trong việc chăm sóc và điều trị.

Các phương pháp điều trị rôm sảy hiệu quả

Rôm sảy là bệnh ngoài da lành tính. Đa phần các trường hợp đều thuyên giảm nhanh sau khi thực hiện các biện pháp giảm tiết mồ hôi. Nếu cần thiết, có thể dùng một số loại thuốc bôi để giảm ngứa ngáy, cải thiện viêm đỏ và nóng rát khó chịu.

Các biện pháp điều trị rôm sảy hiệu quả, đơn giản:

1. Thực hiện các biện pháp giảm tiết mồ hôi

Rôm sảy xảy ra do bít tắc ống tuyến mồ hôi. Chính vì vậy, cần thực hiện các biện pháp giảm tiết mồ hôi để cải thiện rôm sảy và giảm mức độ ngứa ngáy, khó chịu. Với những trường hợp nhẹ, tổn thương da và các triệu chứng cơ năng có thể giảm hoàn toàn sau khi thực hiện các biện pháp này.

Các biện pháp giảm tiết mồ hôi giúp cải thiện bệnh rôm sảy:

• Trước tiên, cần cho trẻ ở không gian thoáng mát, tránh phòng kín và ngột ngạt. Tốt nhất nên mở cửa sổ và cửa chính để tăng thông gió, từ đó giúp giảm nhiệt độ và độ ẩm trong nhà.
• Sử dụng quạt và điều hòa để làm mát không gian sống. Tuy nhiên, cần chỉnh điều hòa vừa phải tránh để trẻ bị sốc nhiệt.
• Vào thời tiết nắng nóng, nên chọn cho trẻ các trang phục rộng rãi, chất liệu mềm, thoáng và thấm hút mồ hôi. Cách này sẽ giúp giảm ma sát lên da và hạn chế tiết mồ hôi quá nhiều.
• Dùng tã lót dạng sợi bông mềm, thoáng và thấm hút tốt. Ngoài ra, nên lưu ý thay tã lót thường xuyên và rửa sạch vùng kín, sau đó lau khô trước khi dùng tã mới.
• Vệ sinh cơ thể từ 1 – 2 lần/ ngày với nước mát và sữa tắm có độ pH 5.5. Tắm rửa hằng ngày giúp làm sạch da chết, bụi bẩn và làm dịu vùng da bị nổi rôm sảy.
• Đối với trẻ nhỏ bị đổ mồ hôi quá nhiều, mẹ có thể dùng khăn sữa thấm nước mát lau người thường xuyên. Ngoài ra, nên đổi tư thế nằm của trẻ để tránh lưng đổ nhiều mồ hôi và nổi rôm.
• Nên dùng các loại nệm nước hoặc chiếu tre để làm mát lưng, tránh hăm da và rôm sảy.
• Sử dụng rôm sảy sau khi tắm giúp giảm tiết mồ hôi hiệu quả. Tuy nhiên, cần thoa phấn rôm khi da đã được làm sạch. Tránh xoa khi da đổ nhiều mồ hôi bởi tình trạng này sẽ khiến cho lỗ chân lông bị bít tắc và làm nghiêm trọng hơn tình trạng rôm sảy trên da.
• Khuyến khích trẻ vui chơi trong nhà và lựa chọn các trò chơi ít đổ mồ hôi (vẽ tranh, chơi rubik, ghép tranh,…) thay vì đuổi bắt hay đá bóng. Hạn chế các hoạt động thể chất sẽ giúp giảm tiết mồ hôi, qua đó cải thiện phần nào tình trạng ngứa ngáy và làm sạch rôm sảy hoàn toàn chỉ sau vài ngày.

2. Sử dụng thuốc bôi

Đa phần những trường hợp rôm sảy đều có thể giảm nhanh sau khi chăm sóc. Tuy nhiên, nếu da bị ngứa ngáy nhiều và nổi mụn mủ, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc để cải thiện. Đối với trẻ nhỏ, nên trao đổi kỹ lưỡng với dược sĩ trước khi sử dụng để hạn chế tối đa tác dụng phụ.

Các loại thuốc bôi được sử dụng để điều trị bệnh rôm sảy:

• Calamine lotion: Loại kem dưỡng này chứa pramoxine-calamine có tác dụng giảm ngứa và làm dịu da. Sau khi làm sạch cơ thể, có thể dùng một lượng nhỏ thoa nhẹ nhàng lên vùng da bị rôm sảy. Sau khoảng vài ngày, tình trạng ngứa ngáy và nổi mẩn sẽ thuyên giảm đáng kể.
• Lanolin khan: Lanolin khan là một loại sáp được chiết xuất từ con cừu có tác dụng làm mềm và dưỡng ẩm da. Khi bị rôm sảy, nên vệ sinh da sạch, lau khô và thoa một lớp kem mỏng. Với tác dụng dưỡng ẩm và làm dịu, sản phẩm giúp giảm tình trạng nóng rát và khó chịu. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng quá nhiều, đồng thời phải đảm bảo da được làm sạch trước khi sử dụng.
• Thuốc bôi chứa corticoid: Trong trường hợp da nổi các sẩn có kích thước lớn, viêm đỏ và ngứa ngáy nhiều, có thể dùng corticoid dạng bôi. Nên lựa chọn loại thuốc có nồng độ thấp để tránh tác dụng phụ. Khi dùng loại thuốc này, cần chú ý dùng đúng liều lượng và chỉ dùng trong thời gian ngắn.
• Các loại thuốc sát trùng: Nếu da xuất hiện nhiều mụn mủ và các nốt mụn có kích thước khá lớn, có thể hòa nước tím tắm hằng ngày và sát trùng da với Betadin hoặc Cồn iod hữu cơ.

3. Các cách trị tại nhà

Ngoài sử dụng thuốc và thực hiện các biện pháp giảm tiết mồ hôi, bạn cũng có thể cải thiện rôm sảy bằng một số cách đơn giản như:

• Chườm mát: Rôm sảy thường gây ngứa ngáy và nóng rát nhẹ. Nếu cảm thấy khó chịu, bạn có thể dùng túi chườm đặt lên da để làm dịu và giảm ngứa ngáy. Hoặc có thể dùng khăn ẩm lau nhẹ để làm mát da, cải thiện tình trạng ngứa và da sưng viêm, đỏ rát.
• Tắm nước lá: Tắm nước lá khế, rau má, chè xanh, cây sài đất,… có tác dụng giảm ngứa và trị rôm sảy khá hiệu quả. Sau khoảng vài ngày áp dụng, các sẩn đỏ trên da và tình trạng ngứa ngáy, khó chịu sẽ thuyên giảm rõ rệt. Tuy nhiên, cần tránh thực hiện cách này cho trẻ dưới 2 tuổi – đặc biệt là trẻ có cơ địa dị ứng.
• Cải thiện bằng chế độ dinh dưỡng: Hạn chế dùng các món ăn chứa nhiều đường, muối, gia vị cay nóng để hạn chế tiết mồ hôi. Bên cạnh đó, nên bổ sung các loại thực phẩm có tính mát như cam, chanh, nước đậu đen, nha đam, sắn dây và uống đủ nước để làm mát cơ thể. Dùng thêm vitamin C dạng sủi hoặc viên ngậm để da nhanh lành và hạn chế để lại sẹo, thâm.

Phòng ngừa rôm sảy bằng cách nào?

Rôm sảy là tình trạng khá phổ biến ở trẻ em và đôi khi có thể gặp ở người lớn. Bệnh xảy ra chủ yếu vào mùa hè, khi thời tiết nóng ẩm và bức bối. Dù không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng rôm sảy gây ngứa ngáy, khó chịu và đôi khi dẫn đến bội nhiễm. Vì vậy, nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa vào mùa nóng để ngăn bệnh tái phát.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh rôm sảy:

• Vệ sinh cơ thể từ 1 – 2 lần/ ngày. Đối với trẻ nhỏ, cơ thể sẽ đổ nhiều mồ hôi hơn người lớn. Tuy nhiên, mẹ không nên tắm cho bé quá thường xuyên vì có thể khiến bé bị cảm. Thay vào đó, nên tắm 1 lần/ ngày và dùng khăn thấm nước mát lau người vài lần để làm sạch mồ hôi, bụi bẩn.
• Vào thời tiết nóng ẩm, nên mở cửa sổ để thông gió và dùng quạt, điều hòa để hạ nhiệt độ trong nhà.
• Chú ý thay tã thường xuyên và mặc quần áo rộng rãi cho trẻ.
• Nếu cho trẻ ra ngoài vào buổi trưa, nên che chắn kỹ lưỡng để tránh tình trạng da tiết quá nhiều mồ hôi,
• Hạn chế đường, muối và các loại gia vị cay nóng trong thời tiết nóng ẩm. Bởi các loại gia vị này sẽ khiến cho da tiết nhiều mồ hôi hơn bình thường, từ đó làm tăng nguy cơ nổi rôm sảy và hăm tã.
• Xây dựng chế độ ăn hợp lý, tăng cường vitamin, khoáng chất và uống đủ nước để thúc đẩy sự phát triển của ống tuyến mồ hôi, hoàn thiện chức năng điều hòa thân nhiệt và củng cố cấu trúc da.

Rôm sảy là bệnh da liễu lành tính, thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi. Hy vọng qua những thông tin trong bài viết, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về bệnh lý này và biết cách khắc phục, cải thiện hiệu quả khi gặp phải. Trong trường hợp da bị bội nhiễm dẫn đến viêm nang lông và mụn nhọt, cần tìm gặp bác sĩ Da liễu để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Tham khảo thêm:

• Nổi Mẩn Đỏ Trên Da Là Bị Gì? Cách Xử Lý và Điều Trị
• Mẩn Ngứa Nổi Cục Như Muỗi Đốt Là Bệnh Gì? Cách Xử Lý