Vảy Phấn Đỏ Nang Lông Là Gì? Chẩn Đoán Và Điều Trị

Vảy phấn đỏ nang lông là một bệnh da liễu hiếm gặp nhưng có thể gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh. Với các triệu chứng như da bong tróc, ngứa và viêm, việc nhận biết và điều trị sớm là rất quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Vảy phấn đỏ nang lông là gì?

Vảy phấn đỏ nang lông là một bệnh da liễu mãn tính, khá hiếm gặp và có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ với tỷ lệ gần như nhau. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến nhất là trong hai nhóm tuổi: trẻ từ 5 – 10 tuổi do di truyền và người lớn từ 51 – 55 tuổi do mắc phải.

Bệnh thường xuất hiện trên da ở các vùng như thân mình, tứ chi, đặc biệt là lòng bàn tay và bàn chân. Đặc điểm nổi bật của bệnh là các tổn thương gồm sẩn sừng nang lông, các mảng da màu đỏ cam và bong vảy.

Hai dạng phổ biến nhất của bệnh vảy phấn đỏ nang lông là:

• Thể cổ điển ở trẻ em: Đây là dạng có tính di truyền, do một gen trội trên nhiễm sắc thể thường gây ra và thường khởi phát từ khi còn nhỏ.
• Thể cổ điển ở người lớn: Tính di truyền ở thể này chưa rõ ràng và bệnh thường bắt đầu ở độ tuổi trưởng thành.

Ngoài ra, bệnh còn có các dạng không điển hình ở cả trẻ em lẫn người lớn, với yếu tố khởi phát có thể liên quan đến ánh nắng mặt trời, nhiễm trùng (như HIV), chấn thương nhẹ hoặc rối loạn tự miễn dịch.

Triệu chứng của bệnh

Triệu chứng của bệnh vảy phấn đỏ nang lông thường bắt đầu với các vảy xuất hiện trên da đầu, cùng với đó là các dấu hiệu nổi bật khác như.

• Các nốt sần nhỏ, có đỉnh nhọn, kích thước bằng đầu kim, màu đỏ vàng hoặc đỏ nâu, với lớp sừng trên cùng và thường có lông mọc. Chúng tập trung thành cụm, gây bong vảy lan rộng. Khi biến mất, da còn lại đỏ, bong vảy, khô và căng bóng, có thể teo lại và có màu đỏ đục.
• Tổn thương có xu hướng phân bố đối xứng trên toàn cơ thể, nhưng đặc điểm nổi bật là các vùng da lành sẽ xen kẽ giữa các mảng tổn thương. Một dấu hiệu khác có thể xuất hiện là hiện tượng Köbner.
• Lòng bàn chân và bàn tay thường có tình trạng dày sừng, lan rộng ra các rìa, kèm theo các vết nứt sâu và cứng.
• Móng tay trở nên đục, dày, dễ gãy, có khía và có thể xuất hiện hiện tượng rỗ móng.
• Bong tróc vảy nhiều có thể làm mờ các tổn thương sẩn, khiến da toàn thân trở nên đỏ sậm, khô và nhạy cảm với thay đổi nhiệt độ. Vùng da trên các phần nhô ra của xương dễ bị loét. Ngoài ra, bệnh nhân thường cảm thấy ngứa ngáy khó chịu.

Nguyên nhân gây nên bệnh vảy phấn đỏ nang lông

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng bệnh có thể liên quan đến các yếu tố di truyền và hệ miễn dịch, cụ thể:

• Yếu tố di truyền: Bệnh vảy phấn đỏ nang lông thường xuất hiện ở những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh về da, chẳng hạn như vảy nến hoặc các bệnh tự miễn khác. Điều này cho thấy có thể có một yếu tố di truyền đóng vai trò trong việc phát triển bệnh.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Bệnh liên quan đến sự rối loạn của hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể phản ứng quá mức với các tế bào da, dẫn đến tình trạng viêm và các tổn thương da. Hệ miễn dịch tấn công các tế bào da bình thường, gây ra sự tăng sinh của các lớp biểu bì và hình thành sẩn nang lông đặc trưng.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố bên ngoài như căng thẳng, nhiễm trùng hoặc các yếu tố môi trường có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm bệnh vảy phấn đỏ nang lông.
• Sử dụng thuốc: Tình trạng này có thể xảy ra do một số loại thuốc như thuốc điều trị cao huyết áp, thuốc chống sốt rét hoặc lithium có thể liên quan đến sự bùng phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng của bệnh.

Vảy phấn đỏ có gây nguy hiểm không?

Bệnh vảy phấn đỏ nang lông là một tình trạng da liễu hiếm gặp và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Nhiễm trùng thứ phát: Do tình trạng ngứa ngáy kéo dài, người bệnh thường gãi nhiều, gây tổn thương da, dẫn đến nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm, cần điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc chống nấm.
• Ban đỏ toàn thân: Trong các trường hợp nặng, da có thể trở nên đỏ toàn thân, mất nước và nhiệt, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, gây nguy hiểm đến sức khỏe.
• Tác động tâm lý: Bệnh làm giảm chất lượng cuộc sống, gây lo âu, trầm cảm và khiến người bệnh cảm thấy tự ti, tránh giao tiếp xã hội.
• Đau do sừng hóa: Vùng da dày sừng gây khó chịu, đặc biệt ở những khu vực chịu áp lực hoặc khi cử động khớp.
• Biến chứng từ điều trị: Việc dùng thuốc toàn thân như retinoids hoặc thuốc ức chế miễn dịch có thể gây tác dụng phụ như tổn thương gan, nhiễm trùng hoặc ảnh hưởng đến cấu trúc xương.

Chẩn đoán bệnh

Cách chẩn đoán vảy phấn đỏ nang lông bao gồm các cách sau:

Khám lâm sàng

Chẩn đoán bệnh vảy phấn đỏ nang lông chủ yếu dựa trên thăm khám trực tiếp các tổn thương da, kết hợp với độ tuổi phát bệnh, tiền sử gia đình và hiện tượng lộ mí mắt để xác định nguyên nhân gây bệnh.

Các xét nghiệm cận lâm sàng

Sau khi tiến hành thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ lấy mẫu từ vùng da tổn thương để thực hiện các xét nghiệm nhằm chẩn đoán chính xác hơn:

• Mô bệnh học: Bác sĩ sẽ thu thập một mẩu da từ khu vực tổn thương để tiến hành xét nghiệm mô bệnh học. Qua kính hiển vi, xét nghiệm này cho phép quan sát tổn thương ở mức độ tế bào, giúp phát hiện những tổn thương đặc trưng liên quan đến bệnh.
• Các xét nghiệm khác bao gồm: kiểm tra protein gắn retinol trong máu, CRBP (protein gắn retinol tế bào), CRABP (protein gắn acid retinoic tế bào) và đánh giá hoạt động của tế bào lympho T.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cho thấy bạn cần đến gặp bác sĩ trong thời gian sớm nhất:

• Xuất hiện các mảng vảy màu hồng hoặc đỏ trên da, kèm theo cảm giác ngứa dai dẳng.
• Dày lớp sừng ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, gây khó khăn trong cầm nắm hoặc di chuyển.
• Rụng tóc bất thường, đặc biệt là tình trạng tóc rụng nhiều ở một số vùng da đầu.
• Lộ mí mắt, có thể kèm theo thay đổi sắc tố và tổn thương da quanh vùng mắt.

Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào trên, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Điều trị vảy phấn đỏ nang lông

Bệnh nhân cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn cụ thể của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

Nguyên tắc điều trị

• Người bệnh cần tránh sử dụng các loại thuốc gây kích ứng da.
• Sử dụng các sản phẩm giúp tăng độ ẩm và làm dịu da.
• Corticoid bôi ngoài da thường không mang lại hiệu quả rõ rệt trong điều trị bệnh này.
• Nếu cần thiết, có thể áp dụng thuốc điều trị toàn thân hoặc phương pháp trị liệu ánh sáng.

Điều trị tại chỗ

Hiện nay có 2 phương pháp điều trị vảy phấn đỏ nang lông phổ biến nhất, cụ thể như sau:

• Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc vaseline để duy trì độ ẩm cho da.
• Áp dụng liệu pháp chiếu tia UVB kết hợp với sử dụng các dẫn xuất của vitamin A.

Điều trị toàn thân

Bạn có thể áp dụng phương pháp này trong trường hợp cần thiết, theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

• Kem bôi chứa urê hoặc axit lactic: Giúp giảm tình trạng da bong tróc và đóng vảy. Các loại kem corticosteroid bôi ngoài da được dùng để giảm viêm.
• Retinoids đường uống: Gồm isotretinoin hoặc acitretin, những dẫn xuất của vitamin A, có khả năng làm chậm quá trình phát triển và bong tróc tế bào da.
• Uống vitamin A: Một số người có thể được chỉ định vitamin A liều cao, nhưng retinoids vẫn được ưa chuộng hơn do hiệu quả cao.
• Methotrexate: Thuốc này có thể được sử dụng nếu retinoids không có tác dụng.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Như cyclosporine và azathioprine, giúp kiểm soát hệ miễn dịch, làm giảm triệu chứng bệnh.
• Thuốc sinh học: Là các loại thuốc tiêm hoặc truyền tĩnh mạch tác động đến hệ miễn dịch, bao gồm adalimumab, etanercept và infliximab.

Cách phòng ngừa vảy phấn đỏ nang lông

Cách phòng ngừa vảy phấn đỏ nang lông:

• Sử dụng các loại kem dưỡng ẩm thường xuyên, đặc biệt là ở những vùng da khô hoặc có dấu hiệu tổn thương, giúp da luôn mềm mại và khỏe mạnh.
• Hạn chế tiếp xúc với các chất gây kích ứng da như hóa chất, mỹ phẩm có thành phần mạnh hoặc ánh nắng mặt trời gay gắt.
• Sử dụng các sản phẩm làm sạch da nhẹ dịu, không gây khô da hoặc làm tổn thương lớp bảo vệ tự nhiên của da.
• Sử dụng kem chống nắng và che chắn da kỹ càng khi ra ngoài trời, tránh tình trạng tổn thương da do tia UV.
• Bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin A, C, và E, giúp hỗ trợ sức khỏe da từ bên trong.
• Stress có thể góp phần làm tình trạng da tồi tệ hơn,  bạn có thể áp dụng các biện pháp giảm căng thẳng như yoga, thiền hoặc tập thể dục đều đặn.
• Nếu có các dấu hiệu bất thường trên da hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh, nên đi khám bác sĩ sớm để được tư vấn và hướng dẫn phòng ngừa hiệu quả.

Bài viết này đã cung cấp cái nhìn tổng quan về vảy phấn đỏ nang lông, từ nguyên nhân đến các biện pháp điều trị cũng như phòng ngừa. Hiểu rõ về bệnh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe da tốt hơn. Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ da liễu sớm để có phương án điều trị kịp thời.