Bệnh tổ đỉa là một dạng viêm da phổ biến, thường xuất hiện dưới dạng mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân và gây ngứa ngáy khó chịu. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể kéo dài và tái phát thường xuyên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các phương pháp điều trị hiệu quả tình trạng tổ đỉa.

Bệnh tổ đỉa là gì?

Bệnh tổ đỉa, hay còn gọi là eczema dyshidrotic, là một tình trạng da đặc trưng bởi sự xuất hiện của các mụn nước nhỏ trên lòng bàn tay và bàn chân. Những mụn nước này thường chứa dịch lỏng và có thể sưng tấy, dễ vỡ khi bị va chạm. Ban đầu, bệnh thường phát sinh ở các ngón tay và chân, nhưng nếu không được điều trị sớm, có thể lan ra các khu vực khác trên cơ thể.

Tình trạng bệnh có thể tiến triển từ các mụn nước nhỏ thành những nốt lớn hơn, gây cảm giác đau đớn và ngứa ngáy. Cảm giác ngứa này có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và dẫn đến việc gãi, từ đó làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da.

Triệu chứng của bệnh

Các dấu hiệu nhận biết bệnh tổ đỉa bao gồm:

• Xuất hiện các mụn nước nằm sâu dưới da, chỉ một số mụn nổi rõ trên bề mặt.
• Mụn nước thường có độ cứng, khó vỡ, có đường kính khoảng 1-2mm và có thể mọc rải rác hoặc tập trung thành cụm.
• Ở một số bệnh nhân, mụn nước nhỏ có thể tăng kích thước theo thời gian.
• Các mụn nước do tổ đỉa thường không tự vỡ và có xu hướng tự tiêu trong vòng vài tuần.
• Khi mụn nước biến mất, sẽ để lại vảy tiết màu vàng, sau đó bong tróc và lộ ra nền da hồng, bóng, có viền vằn vèo.
• Tình trạng ngứa ngáy dai dẳng thường đi kèm, đôi khi gây cảm giác đau và nóng rát.

Nếu có sự cào gãi hoặc ma sát mạnh lên mụn nước, da có thể phát sinh tổn thương thứ phát, bao gồm:

• Nổi mụn mủ và quầng viêm đỏ xung quanh.
• Bàn tay, bàn chân có thể bị sưng tấy, đau rát và phù nề.
• Sưng hạch lân cận, kèm theo triệu chứng sốt cao.

Giống như các dạng chàm khác, tổ đỉa có thể phát triển theo từng đợt. Mức độ triệu chứng cũng phụ thuộc vào các yếu tố kích thích và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Nguyên nhân gây nên bệnh tổ đỉa

Một số yếu tố dưới đây có thể liên quan đến việc khởi phát và làm nặng thêm bệnh, bao gồm:

• Cơ địa dị ứng: Những người có cơ địa dễ bị dị ứng thường có nguy cơ cao mắc chàm tổ đỉa.
• Viêm da tiếp xúc: Tiếp xúc với nước, muối kim loại như niken, coban, crom hoặc các hóa chất tẩy rửa mạnh có thể kích thích và làm trầm trọng tình trạng bệnh.
• Stress: Căng thẳng tinh thần là một yếu tố có thể làm cho các triệu chứng của chàm tổ đỉa trở nên nặng hơn.
• Yếu tố môi trường và thời tiết: Phơi nhiễm tia UVA hoặc điều kiện thời tiết nóng ẩm, đặc biệt là vào mùa hè, có xu hướng làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Liệu pháp globulin miễn dịch: Một số bệnh nhân đang điều trị bằng phương pháp này có thể gặp phải triệu chứng chàm tổ đỉa.
• Tăng tiết mồ hôi: Việc đổ mồ hôi nhiều là một yếu tố làm nặng thêm tình trạng tổ đỉa.

Cách chẩn đoán bệnh tổ đỉa

Để xác định bệnh tổ đỉa, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng và thu thập chi tiết tiền sử bệnh của bệnh nhân, cụ thể như sau:

• Sinh thiết da: Bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết da bằng cách lấy mẫu da nhỏ để phân tích dưới kính hiển vi, nhằm xác định rõ bản chất của bệnh.
• Xét nghiệm máu: Để đo nồng độ IgE (immunoglobulin E), xét nghiệm máu có thể được thực hiện. Đây là chỉ số thường được liên kết với phản ứng dị ứng và cũng giúp loại trừ các bệnh về da nghiêm trọng hơn.
• Xét nghiệm dị ứng: Bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm dị ứng nhằm xác định xem bệnh nhân có phản ứng với các tác nhân gây kích ứng da nào hay không, từ đó làm rõ nguyên nhân gây ra triệu chứng tổ đỉa.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh

Một số nhóm người có khả năng cao mắc bệnh tổ đỉa bao gồm:

• Người có tiền sử gia đình mắc các bệnh da liễu như viêm da cơ địa, mề đay.
• Người bị rối loạn thần kinh giao cảm, dễ gặp các vấn đề về da.
• Những người làm việc trong môi trường nóng ẩm hoặc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, chất tẩy rửa.
• Người có cơ địa dị ứng với niken, crom, cobalt hoặc các thành phần trong mỹ phẩm, nước hoa.
• Người sống trong môi trường ô nhiễm hoặc sử dụng nguồn nước bị nhiễm độc hại.
• Người dị ứng với một số loại thực phẩm, đặc biệt là hải sản hoặc thức ăn lạ.
• Người sử dụng thuốc điều trị lâu dài, có khả năng gây phản ứng trên da.

Phương pháp điều trị tổ đỉa

Để ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng và cải thiện các triệu chứng của bệnh tổ đỉa, cần bắt đầu điều trị sớm bằng các phương pháp bên dưới đây:

Điều trị tại chỗ

Phương pháp này sẽ tập trung vào việc làm giảm triệu chứng, ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình lành da, các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Dung dịch bạc nitrat 0.5%: Dùng khi tổn thương da có các mụn nước chưa vỡ, dung dịch này giúp sát khuẩn và giảm ngứa.
• Dung dịch tím methyl 1% hoặc Milian: Áp dụng khi mụn mủ xuất hiện, có tác dụng diệt khuẩn và hạn chế viêm nhiễm.
• Thuốc mỡ corticoid: Được dùng sau khi mụn nước giảm để giảm viêm và ngứa. Tuy nhiên, việc lạm dụng corticoid có thể gây mỏng da và các tác dụng phụ không mong muốn.
• Thuốc bôi corticoid kết hợp kháng sinh: Sử dụng khi có nhiễm khuẩn để giảm viêm, tiêu diệt vi khuẩn và giảm ngứa.
• Thuốc bôi chống nấm: Khi bệnh do nhiễm nấm gây ra, thuốc chống nấm được chỉ định để khống chế vi nấm và giảm tổn thương da.
• Tacrolimus: Thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân không thể sử dụng corticoid, giúp giảm viêm và ngứa tại chỗ.
• Liệu pháp ánh sáng: Sử dụng tia cực tím A (UVA) để điều trị các trường hợp tổ đỉa kéo dài và đáp ứng kém với các phương pháp khác.

Điều trị toàn thân

Một số loại thuốc được sử dụng trong điều trị toàn thân bao gồm:

• Thuốc kháng histamine: Giảm triệu chứng dị ứng, ngứa ngáy và khó chịu do chàm tổ đỉa.
• Kháng sinh: Chỉ định khi có bội nhiễm để chống lại vi khuẩn gây nhiễm trùng.
• Thuốc uống corticoid: Được chỉ định trong trường hợp viêm nặng, thường dùng trong 5 – 10 ngày. Tuy nhiên, do nguy cơ tác dụng phụ, cần thận trọng khi sử dụng.
• Griseofulvin: Thuốc kháng sinh chống nấm, dùng để điều trị tổ đỉa liên quan đến nhiễm nấm, với liều 250mg 4 lần/ngày trong 30 ngày.

Việc điều trị tổ đỉa cần được theo dõi bởi bác sĩ để điều chỉnh phác đồ phù hợp và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Điều trị bệnh tổ đỉa

Điều trị bệnh tổ đỉa bằng phương pháp tự nhiên thường được áp dụng nhằm giảm triệu chứng ngứa ngáy, viêm da và hỗ trợ quá trình phục hồi.

• Ngâm tay chân bằng nước muối ấm: Nước muối có tính kháng khuẩn, giúp làm sạch da và giảm ngứa. Ngâm vùng da bị tổn thương trong nước muối ấm khoảng 15-20 phút mỗi ngày có thể giảm triệu chứng và hỗ trợ lành da.
• Sử dụng lá trầu không: Lá trầu không có tính kháng khuẩn, kháng viêm. Bạn có thể nấu nước lá trầu không và ngâm vùng da bị tổ đỉa khoảng 15 phút mỗi ngày để làm giảm ngứa và ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Dùng gel nha đam: Nha đam có tác dụng làm dịu da, giảm viêm và ngứa. Bôi gel nha đam tươi lên vùng da tổ đỉa giúp làm mát da, giảm tình trạng viêm và cải thiện độ ẩm cho da.
• Dầu dừa: Thoa dầu dừa lên vùng da bị tổ đỉa không chỉ giúp làm mềm da mà còn giúp giảm viêm và ngứa.
• Sử dụng bột yến mạch: Ngâm vùng da bị tổ đỉa trong nước pha bột yến mạch có thể giúp làm dịu da, giảm ngứa và cải thiện triệu chứng. Bột yến mạch có khả năng làm dịu kích ứng và giúp tái tạo da.
• Lá khế: Đun sôi lá khế tươi rồi dùng nước để ngâm hoặc rửa vùng da tổn thương. Lá khế có tính mát và kháng khuẩn, giúp giảm viêm và ngứa.
• Giấm táo: Giấm táo được biết đến với tính kháng khuẩn và chống viêm. Pha loãng giấm táo với nước và thoa nhẹ nhàng lên vùng da bị tổ đỉa để giúp làm dịu các triệu chứng.

Phòng ngừa bệnh tổ đỉa

Phòng ngừa tổ đỉa có thể giúp giảm thiểu nguy cơ bùng phát và hạn chế tái phát hiệu quả, bạn có thể áp dụng các cách bên dưới đây:

• Duy trì vệ sinh da sạch sẽ, rửa tay chân thường xuyên bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ.
• Tránh tiếp xúc với các hóa chất gây kích ứng, sử dụng găng tay bảo vệ khi cần.
• Giữ da khô thoáng, lau sạch mồ hôi khi da đổ nhiều và tránh để da trong môi trường ẩm ướt quá lâu.
• Bạn có thể giảm căng thẳng bằng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, mang đến hiệu quả vô cùng tốt.
• Thường xuyên dưỡng ẩm da bằng sản phẩm phù hợp, không chứa hóa chất gây kích ứng.
• Hạn chế tiếp xúc với kim loại như niken, cobalt nếu có nguy cơ dị ứng.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống, tránh thực phẩm dễ gây dị ứng, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh.
• Mặc quần áo thoáng mát, thấm hút mồ hôi để tránh kích ứng da.

Việc điều trị bệnh tổ đỉa đòi hỏi sự kiên trì và lựa chọn phương pháp phù hợp để kiểm soát các triệu chứng cũng như ngăn ngừa tái phát. Bằng cách kết hợp giữa các biện pháp điều trị y khoa và thay đổi lối sống, bạn có thể cải thiện tình trạng da một cách hiệu quả. Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh tổ đỉa và các phương pháp điều trị.