Bệnh Hồng Ban Nút Là Gì? Nguyên Nhân Và Hướng Điều Trị

Bệnh hồng ban nút là một tình trạng viêm dưới da, thường xuất hiện dưới dạng các nốt đỏ sưng đau, đặc biệt ở vùng cẳng chân. Dù không phải là bệnh lây nhiễm nhưng hồng ban nút có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh này.

Hồng Ban Nút Là Gì?

Hồng ban nút là một dạng viêm của lớp mỡ dưới da, gây ra sự hình thành các nốt sần hoặc cục u có màu đỏ hoặc tím. Tình trạng này thường xuất hiện ở mặt trước của cẳng chân, đầu gối và đôi khi ở cẳng tay.

Trong giai đoạn đầu, vùng da bị ảnh hưởng có thể bị viêm kéo dài trong vài tuần, sau đó dần dần giảm viêm, nốt sần xẹp xuống và để lại dấu vết thâm tím. Quá trình này thường kéo dài từ 3 đến 6 tuần và sau khi khỏi bệnh, vùng da có thể để lại vết thâm. Trong một số trường hợp có thể sẽ tạo thành vết lõm mạn tính dưới da.

Hồng ban nút thường xuất hiện ở phụ nữ nhiều hơn nam giới, với độ tuổi mắc bệnh phổ biến nhất nằm trong khoảng từ 20 đến 40 tuổi. Đặc biệt, những người mang gen HLA B8 chiếm tới 88% trong số những người bị bệnh này.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh hồng ban nút có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn liên cầu trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến của bệnh, đặc biệt là ở Anh và Bắc Âu. Bệnh thường khởi phát sau một đợt viêm đường hô hấp cấp do nhiễm liên cầu trùng, tuy nhiên không phải tất cả các trường hợp đều có thể điều trị hiệu quả bằng kháng sinh.
• Lao phổi: Đây là yếu tố quan trọng gây hồng ban nút, đặc biệt ở trẻ em và người trẻ tuổi. Tuy nhiên, ở Mỹ và Tây Âu, tỷ lệ mắc lao đã giảm đi đáng kể và hồng ban nút do lao hiện nay rất hiếm, đặc biệt ở người dưới 30 tuổi.
• Sarcoidosis: Bệnh này từng là nguyên nhân phổ biến gây hồng ban nút ở phương Tây. Ngày nay, nhiều chuyên gia cho rằng hồng ban nút là một dạng biến thể của sarcoidosis, điều này được xác nhận qua các tiêu bản mô học.
• Virus và chất độc: Những năm gần đây, vai trò của các virus và chất độc trong việc gây hồng ban nút ngày càng được ghi nhận.
• Nhiễm trùng khác: Một số bệnh nhiễm trùng như các loại giả lao cũng có thể gây ra hồng ban nút.
• Nấm: Các bệnh nấm như blastomycosis, coccidioidomycosis và một số nấm khác cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là sulfonamide, đã được ghi nhận là nguyên nhân gây hồng ban nút. Trẻ em mắc lao được điều trị bằng sulfonamide có nguy cơ cao mắc bệnh này.
• Ký sinh trùng đường ruột: Nhiễm ký sinh trùng đường ruột cũng là một nguyên nhân tiềm tàng, với một số tỷ lệ nhiễm bệnh được ghi nhận.
• Bệnh lý nội tạng: Một số bệnh lý ác tính về máu, đặc biệt là Hodgkin, cũng có liên quan đến hồng ban nút, tuy nhiên thường chỉ phát hiện sau khi bệnh nhân được điều trị bằng vật lý trị liệu.
• Bệnh phong: Trong những trường hợp phong ác tính, hồng ban nút có thể xuất hiện cùng với các triệu chứng như suy nhược cơ thể, sốt và các tổn thương da. Những tổn thương này có thể kéo dài do phản ứng miễn dịch dịch thể.

Như vậy, hồng ban nút có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau và liên quan đến nhiều yếu tố nội ngoại sinh, đòi hỏi sự chẩn đoán và điều trị cụ thể tùy theo từng trường hợp.

Triệu chứng nhận biết của bệnh hồng ban nút

Hồng ban nút là một phản ứng viêm xảy ra dần dần và thường được chia thành ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn biểu hiện những triệu chứng khác nhau.

Giai đoạn khởi phát

Giai đoạn này kéo dài từ 3 đến 6 ngày và bệnh có thể xuất hiện kèm với những triệu chứng như sốt, đau đầu, đau khớp và đau mỏi cơ bắp. Đặc biệt, nếu nguyên nhân do nhiễm liên cầu trùng, bệnh nhân có thể gặp các biểu hiện của viêm họng như sưng hạch, đau họng, khó nuốt và có thể thấy các mảng trắng gần cổ họng.

Giai đoạn toàn phát

Sau giai đoạn khởi phát, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn trong vòng 1 đến 2 ngày, người bệnh có thể gặp:

• Sốt cao hơn và đau đầu nghiêm trọng.
• Xuất hiện các nốt sần màu đỏ trên bề mặt da, chủ yếu ở mặt trước cẳng chân, đầu gối và có thể cả ở cẳng tay.
• Các nốt sần thường xuất hiện theo nhóm, có tính đối xứng và gây đau đớn cho người bệnh. Đường kính của chúng dao động từ 10mm đến 40mm.
• Người bệnh thường cảm thấy đau hơn khi nằm nghiêng và có xu hướng kê cao chân để giảm bớt cảm giác đau.
• Phù nề (sưng tấy) ở chân cũng có thể xảy ra, làm tăng kích thước chân.

Giai đoạn lui bệnh

Giai đoạn này có thể kéo dài từ 4 đến 8 tuần và mỗi nốt hồng ban thường sẽ tự biến mất sau khoảng 10 ngày. Trong quá trình đó, nốt sần thay đổi màu sắc từ đỏ sang xanh, sau đó sang vàng trước khi hoàn toàn biến mất mà không để lại sẹo. Tuy nhiên, bệnh có thể kéo dài hơn nếu các đợt hồng ban nút tái phát liên tục.

Triệu chứng của hồng ban nút diễn biến theo từng giai đoạn và mặc dù các nốt sần cuối cùng có thể biến mất, nhưng người bệnh vẫn cần được theo dõi và điều trị đúng cách để tránh tình trạng bệnh tái phát.

Chẩn đoán

Quá trình chẩn đoán bệnh thường bao gồm các phương pháp sau:

• Khám lâm sàng: Dựa vào quan sát và đánh giá trực tiếp các triệu chứng xuất hiện trên cơ thể. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem có sự xuất hiện của các nốt cứng, đỏ ở da, đặc biệt là ở vùng chi dưới, nơi thường xuyên xuất hiện hồng ban nút.
• Xét nghiệm: Một loạt xét nghiệm có thể được thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán. Các xét nghiệm máu và nước tiểu giúp phát hiện những thay đổi về chỉ số viêm hoặc sự xuất hiện của các yếu tố nhiễm trùng. Phân tích phân đôi khi được thực hiện để kiểm tra sự có mặt của vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các phương pháp hình ảnh như chụp X-quang phổi có thể giúp tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng hồng ban nút. Ví dụ như các bệnh lý về đường hô hấp hoặc nhiễm trùng khác trong cơ thể.

Việc phối hợp các phương pháp này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

Điều trị bệnh hồng ban nút

Trong nhiều trường hợp nhẹ, hồng ban nút có thể tự khỏi mà không cần can thiệp y tế. Bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà và tổn thương sẽ dần biến mất trong một khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nặng hoặc có biến chứng, cần có phương pháp điều trị phù hợp để ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng hơn.

Phương pháp điều trị thường sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Mục tiêu chính là giảm triệu chứng và kiểm soát tiến triển của bệnh.

Điều trị thông thường

Việc sử dụng thuốc là cách tiếp cận nhanh chóng và hiệu quả để giảm các triệu chứng viêm sưng, đau nhức, các loại thuốc bao gồm.

• Corticosteroid dạng uống hoặc tiêm có thể được sử dụng để kiểm soát viêm nặng.
• Thuốc kháng sinh như Penicillin hoặc Sulfa, giúp điều trị nhiễm trùng nếu nguyên nhân gây ra hồng ban nút là vi khuẩn.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Ibuprofen, Aspirin hoặc Naproxen để giảm viêm và đau.
• Thuốc an thần có chứa Bromide, được sử dụng để giảm đau trong một số trường hợp đặc biệt.
• Thalidomid có thể được chỉ định trong các trường hợp hồng ban nút liên quan đến bệnh phong do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra.
• Thuốc chứa Kali Clorua, với liều lượng từ 400 – 900 mcg mỗi ngày trong khoảng một tháng, giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và chức năng tuyến giáp.

Điều trị cho phụ nữ mang thai

Hồng ban nút ở phụ nữ mang thai thường không cần can thiệp do sự thay đổi hormone, đặc biệt là hormone estrogen tăng cao. Tuy nhiên, nếu cần thiết phải điều trị, các loại thuốc sẽ chỉ được sử dụng dưới sự hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Chăm sóc giảm triệu chứng

Ngoài việc điều trị y tế, bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp tự chăm sóc để cải thiện triệu chứng, cụ thể như:

• Sử dụng đá lạnh chườm vào khu vực sưng đau nhiều lần trong ngày, mỗi lần khoảng 15-20 phút.
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, hạn chế vận động và nâng cao chân để giảm sưng, có thể mang tất y khoa để hỗ trợ tuần hoàn.
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là những khu vực da bị tổn thương. Giữ cho da luôn khô thoáng và tránh mặc quần áo bó sát để giảm kích ứng.
• Tắm nước muối Epsom để làm dịu da, giảm sưng và ngứa.

Những biện pháp này không chỉ giúp giảm nhẹ các triệu chứng mà còn hỗ trợ quá trình hồi phục của bệnh nhân.

Thắc mắc liên quan

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp liên quan đến bệnh hồng ban nút (EN) mà bạn có thể quan tâm:

Tìm hiểu bệnh hồng ban nút có nguy hiểm không?

Hồng ban nút thường không nguy hiểm và có thể tự khỏi trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, đôi khi nó có thể liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng hơn, vì vậy việc thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời là rất quan trọng.

Một số trường hợp hồng ban nút có thể trở nên nguy hiểm khi:

• Liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng: Hồng ban nút có thể là dấu hiệu của các bệnh nhiễm trùng (như nhiễm liên cầu khuẩn, lao), bệnh tự miễn (như sarcoidosis, bệnh viêm ruột) hoặc phản ứng thuốc. Nếu không được điều trị, các bệnh lý này có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng.
• Gây đau đớn và khó chịu: Mặc dù thường tự khỏi, hồng ban nút có thể gây đau, sưng và khó chịu đáng kể, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
• Để lại sẹo: Trong một số trường hợp hiếm hoi, hồng ban nút có thể để lại sẹo trên da sau khi lành.

Giải đáp bệnh hồng ban nút có lây không?

Bệnh hồng ban nút không phải là bệnh lây nhiễm. Bản chất của bệnh này là một phản ứng viêm của hệ miễn dịch đối với một tác nhân nào đó, chẳng hạn như nhiễm trùng, bệnh tự miễn hoặc do thuốc. Do đó, bản thân hồng ban nút không lây lan từ người này sang người khác.

Tuy nhiên, nếu hồng ban nút do nhiễm trùng (như liên cầu khuẩn hoặc lao) gây ra, nhiễm trùng có thể lây, nhưng hồng ban nút không lây trực tiếp. Trong những trường hợp này, bạn nên điều trị nhiễm trùng kịp thời giúp ngăn chặn lây lan.

Bài viết đã giúp bạn nắm rõ về bệnh hồng ban nút, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm. Hãy chú ý đến tình trạng da của bạn và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường.