Ketamine

Từ những năm 1960 – khi chiến tranh vẫn đang nổ ra, Ketamine đã được sử dụng như một loại thuốc gây tê, gây mê giúp giảm đau vô cùng hiệu quả cho các chiến sĩ. Cho đến tận bây giờ, loại thuốc này vẫn tồn tại và trở thành thứ thuốc thiết yếu không thể thiếu tại các bệnh viện, các cơ sở y tế trên toàn thế giới.

Ketamine có công dụng gì?

Ketamine thuộc nhóm thuốc được gọi là thuốc gây mê phân ly được sử dụng rộng rãi trong y học. Thuốc còn được biết đến với một số tên gọi khác là Ketar, Ketanest và Ketaset. Loại thuốc này đã được sử dụng từ năm 1962. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã liệt kê Ketamine vào danh sách các loại thuốc thiết yếu nhất định phải có tại các cơ sở y tế trên toàn thế giới.

Về mặt dược lý, Ketamine là một chất đối kháng thụ thể N-methyl-D-aspartate (NMDA), có thể phá vỡ chất dẫn truyền thần kinh Glutamate – chất liên quan đến trí nhớ, cảm xúc và nhận thức bên trong cơ thể con người. Theo các chuyên gia y tế, chỉ cần tiêm một liều nhỏ Ketamine vào tĩnh mạch, người bệnh sẽ nhanh chóng rơi vào trạng thái vô thức.

Với tính chất này, thuốc thường được sử dụng trong những trường hợp như sau:

1. Thuốc gây mê cho bệnh nhân cần phẫu thuật

Thông thường khi thực hiện các ca phẫu thuật như ghép da, chỉnh hình… hoặc đơn giản là nhổ răng, các bác sĩ sẽ tiến hành gây tê, gây mê cho bệnh nhân để giảm bớt nỗi đau đớn cho họ. Trong trường hợp này, Ketamine hoặc một số loại thuốc gây mê khác sẽ được đưa vào tử cung. Bệnh nhân sẽ nhanh chóng mất ý thức, rơi vào bất tỉnh hoặc có thể là bị tê liệt và không hề cảm thấy đau đớn.

2. Giúp giảm đau, kiểm soát các cơn động kinh

Hiện tại nhiều bác sĩ cũng đang sử dụng Ketamine để kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật. Không những vậy, những người phải chịu đau đớn do bị bỏng, chấn thương nghiêm trọng hoặc những cơn đau mạn tính (đau đầu, đau xương, đau bụng) có thể tìm đến Ketamine như một giải pháp hữu hiệu giúp giảm bớt nỗi thống khổ này.

Năm 2014, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng Ketamine có thể giúp làm giảm các triệu chứng của tình trạng rối loạn căng thảng sau chấn thương (PTSD) ở 41 bệnh nhân sau khi họ trải qua một loạt các chấn thương.

Theo các chuyên gia y tế, loại thuốc này còn được sử dụng để kiểm soát các cơn động kinh ở các bệnh nhân bị trạng thái động kinh (SE) – một loại động kinh có thể dẫn đến tổn thương não và tử vong. Tuy nhiên loại thuốc này chỉ được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân không có bất cứ tiến triển nào sau khi áp dụng trên 5 phương pháp khác.

3. Sử dụng cho các bệnh nhân bị trầm cảm

Đã có hơn 50 thử nghiệm lâm sàng ở Mỹ thực hiện để kiểm chứng mức độ liên quan của Ketamine đối với trầm cảm – căn bệnh ngày càng có xu hướng gia tăng khiến người bệnh tự hành hạ chính bản thân mình hoặc làm hại đến người khác. Đến giữa tháng 4/2014, kết quả nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này đã được công bố trên tạp chí American Journal of Psychiatry. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng thuốc gây mê Ketamine sẽ giúp điều trị rất tốt cho bệnh nhân trầm cảm.

Tuy nhiên, Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) vẫn chưa phê duyệt việc sử dụng Ketamine để điều trị trầm cảm bởi họ vẫn còn e ngại thuốc có thể đem đến nhiều rủi ro cho người bệnh. Hiện các nhà khoa học vẫn đang tiến hành nghiên cứu thêm để cho thể đưa ra đủ bằng chứng thuyết phục về tác dụng này của thuốc Ketamine.

Thuốc Ketamine nếu được sử dụng bởi các chuyên gia y tế thì nó sẽ là một loại thuốc an toàn với những tác dụng kể trên. Tuy nhiên, theo cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới, nếu Ketamine được sử dụng với mục đích bên ngoài lĩnh vực y tế thì nó lại bị coi là một chất gây nghiện ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần và có thể dẫn đến tử vong.

Thuốc Ketamine sử dụng như thế nào?

Thuốc Ketamine được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như dung dịch tiêm tĩnh mạch, dung dịch tiêm bắp, bột trắng, viên nén hoặc viên nhộng. Như bất kỳ các loại thuốc khác, liều lượng sử dụng thuốc sẽ khác nhau ở từng đối tượng bệnh nhân vì nó còn tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, cân nặng, giới tính và nhiều yếu tố khác.

Thuốc sẽ có tác dụng ngay sau đó khoảng vài phút và tùy vào liều lượng mà cơ thể chúng ta sẽ những phản ứng mạnh, nhẹ khác nhau. Do đó, hãy nói rõ tình trạng bệnh tật của mình hoặc căn cứ vào tình trạng bệnh nhân, bác sĩ sẽ cung cấp cho người dùng liều lượng thích hợp nhất.

Nếu tự ý sử dụng với liều lượng không thích hợp hoặc lạm dụng, người dùng có thể bị ảo giác nặng, hoang tưởng, bị kích động mạnh, rối loạn thị giác, co giật, có thể gây mất trí nhớ ngắn hạn và có những hành động không an toàn với chính bản thân mình cũng như những người xung quanh.

Chính vì thế, việc sử dụng thuốc Ketamine cần có sự giám sát chặt chẽ của các bác sĩ. Điều đó có nghĩa là việc uống hoặc tiêm thuốc chỉ nên được thực hiện tại bệnh viện hoặc tại nhà nhưng phải được những người có chuyên môn để mắt đến.

Thuốc Ketamine có những tác dụng phụ gì?

Việc sử dụng thuốc Ketamine sẽ mang đến cho người bệnh rất nhiều tác dụng phụ. Điển hình là:

• Buồn ngủ
• Thay đổi nhận thức, hành vi
• Sinh ra ảo giác, nhầm lẫn, mê sảng
• Dễ bị kích động, mất tập trung
• Buồn nôn
• Đồng tử giãn ra, thay đổi thị lực
• Cử động tay chân không linh hoạt
• Mất trí nhớ tạm thời
• Chóng mặt

Một số tác dụng phụ nghiêm trọng khi dùng thuốc Ketamine:

• Khó đi tiểu, tiểu bất thường
• Da tái nhợt
• Tầm nhìn ngày càng kém
• Đau tức, khó chịu ở ngực
• Khó thở
• Co giật
• Nhịp tim không đều
• Làm tăng huyết áp
• Thường xuyên mệt mỏi
• Chức năng phổi ngày càng suy yếu
• Bị ảo giác nặng
• Ăn không ngon, mất ngủ triền miên
• Rò rỉ nước tiểu khi “quan hệ”
• Mắt chuyển động bất thường
• Hệ hô hấp bị suy yếu
• Co thắt thanh quản, tắc đường thở
• Mất trí nhớ, hoảng loạn
• Hôn mê

Những đối tượng nào cần phải cẩn thận khi sử dụng Ketamine?

Với các trường hợp bệnh nhân dưới đây, bác sĩ sẽ tiến hành xem xét cẩn thận trước khi quyết định cho họ sử dụng thuốc gây tê, gây mê Ketamine:

• Người bị bệnh tăng nhãn áp
• Từng bị tổn thường não, có khối u trong não
• Huyết áp cao
• Mắc bệnh về tuyến giáp
• Bị bệnh động mạch vành, phình động mạch
• Người nghiện rượu
• Người mắc bệnh tâm thần
• Bệnh nhân thường xuyên có nhịp tim bất thường, hay đau tức ngực
• Trên 65 tuổi
• Mắc các bệnh về tim
• Đang mang thai hoặc cho con bú
• Người thường xuyên co giật

Khi dùng Ketamine, cần lưu ý những gì?

Khi sử dụng Ketamine, người bệnh cần chú ý các vấn đề sau:

• Không nên tự ý dùng tại nhà nếu không có đầy đủ kiến thức chuyên môn về loại thuốc này
• Nếu dùng tại nhà để giảm đau, hãy cố gắng dùng với liều lượng nhỏ nhất có thể và cần có người giám sát bên cạnh
• Thuốc Ketamine nếu được sử dụng không theo chỉ định của bác sĩ sẽ mang đến rất nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Chính vì thế, bắt buộc mọi người phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng
• Tuyệt đối không uống rượu khi dùng Ketamine bởi theo các chuyên gia tại WHO, các độc tính trong loại thuốc này khi kết hợp các chất trong đồ uống có cồn có thể làm tăng tác dụng an thần lên rất nhiều lần và có thể dẫn đến tử vong. Tại Mỹ, đã từng có 1.550 bệnh nhân được chuyển vào khoa cấp cứu khi sử dụng đồng thời Ketamine và rượu bia.
• Tuyệt đối không dùng Ketamine quá liều hoặc lạm dụng nó trong việc giảm đau
• Không dùng Ketamine như một chất giải tỏa tâm trạng

Thuốc Ketamine tương tác với những loại thuốc nào?

Ketamine có thể tương tác không tốt với một số loại thuốc điển hình như:

• Acrivastine
• Bupropion
• Fentanyl
• Hydromorphone
• Suvorexant
• Tapentadol
• Tramadol
• Atracurium
• Levothyroxin
• Methadone
• Morphine
• Oxycodone
• Oxymorphone

Chúng tôi khuyến cáo người bệnh nên liệt kê đầy đủ danh sách các loại thuốc hiện đang sử dụng (nếu có) và gửi cho bác sĩ để họ có thể có sự điều chỉnh liều lượng sao cho thích hợp.

Bảo quản thuốc Ketamine ra sao?

Khi bảo quản thuốc Ketamine, mọi người hãy nhớ để ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào. Đặc biệt, nếu gia đình có trẻ nhỏ, hãy để thuốc tránh xa tầm với của các con. Tốt nhất, người bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì hoặc hỏi trực tiếp bác sĩ.

Mua thuốc Ketamine ở đâu? Giá thành bao nhiêu?

Thuốc Ketamine bắt buộc phải được kê theo đơn thuốc của bác sĩ. Bất cứ dạng thuốc nào, cho dù là dung dịch tiêm, bột hay viên uống, chúng tôi khuyến cáo mọi người nên mua trực tiếp tại bệnh viện hoặc các cửa hàng thuốc uy tín. Tùy từng địa chỉ khác nhau, giá thuốc Ketamine sẽ có sự dao động, chênh lệch nhau vài chục nghìn. Mọi người hãy đến cửa hàng thuốc trong bệnh viện để tìm hiểu chính xác vấn đề này nhé.

Xin được nhắc lại một lần nữa, thuốc Ketamine chỉ được sử dụng nếu có chỉ định của bác sĩ. Cách sử dụng cũng như liều lượng, thời gian dùng bắt buộc phải tuân thủ đúng theo quy định đã được bác sĩ nhắc nhở từ trước.

Mọi ý định lạm dụng, dùng quá liều cần phải từ bỏ ngay lập tức để tránh gặp phải những rủi ro nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến trí não, thần kinh, nhận thức, hành vi và kể cả là tính mạng. Và một điều quan trọng nữa mọi người nhất định phải nhớ đó là không được dùng Ketamine cho mục đích giải trí.

Các thông tin thuốc trên đây đều được lấy từ nhiều bản tin khác nhau, các bài báo trên tạp chí y khoa và các bài thuyết trình hội thảo y tế.

Wiki Bác Sĩ không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa. Chính vì thế, khi quyết định sử dụng bất cứ loại thuốc nào, người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên gia, tuyệt đối không được dùng theo ý thích cá nhân.