Đau Bụng Kinh

Đau bụng kinh là chứng rối loạn kinh nguyệt phổ biến hàng đầu với hơn một nửa chị em phải trải qua vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Tìm hiểu ngay bài viết dưới đây để nắm được những thông tin cần thiết về tình trạng này, đặc biệt là các điều trị, kiểm soát đau bụng kinh một cách tự nhiên.

Đau bụng kinh là gì và phân loại?

Đau bụng kinh là một thuật ngữ y khoa chỉ những cơn đau ở bụng mà nhiều phụ nữ gặp phải ngay trước và trong kỳ kinh nguyệt. Đây là một trong những triệu chứng điển hình của hội chứng tiền kinh nguyệt (Premenstrual Syndrome – PMS).

Đau bụng kinh thường bắt đầu vài ngày trước khi kỳ kinh bắt đầu và tiếp tục trong 2 – 3 ngày trong kỳ kinh. Cảm giác đau đớn là do tử cung co bóp để hỗ trợ quá trình đẩy niêm mạc tử cung ra ngoài bên ngoài.

Ở mỗi chị em sẽ cảm nhận cơn đau bụng kinh với mức độ khác nhau, từ nhẹ tới đau bụng kinh nguyệt dữ dội. Có 2 loại đau bụng kinh thường gặp:

• Đau bụng kinh nguyên phát: Xảy ra ở những nữ giới khỏe mạnh, nguyên nhân là do tử cung co bóp tự nhiên. Cơn đau thường xảy ra ở vùng bụng dưới hoặc ở lưng, thậm chí có thể lan xuống đùi và xuống chân. Cường độ đau có thể từ nhẹ tới nặng, kèm theo buồn nôn, nôn, mệt mỏi và tiêu chảy. Mức độ đau sẽ nhẹ dần khi chị em có tuổi và khi nồng độ prostaglandin giảm đi một cách tự nhiên. Loại đau bụng kinh này có thể chấm dứt hoàn toàn sau khi sinh.
• Đau bụng kinh thứ phát: Là hậu quả của một rối loạn sinh sản nào đó hoặc bệnh tiềm ẩn. Đối với nữ giới bị đau bụng kinh thứ phát, cơn đau có xu hướng đến sớm và kéo dài, hiếm khi kèm theo buồn nôn, nôn, mệt mỏi hoặc tiêu chảy.

Dấu hiệu khi đau bụng kinh

Như đã nói ở trên, triệu chứng đau bụng kinh nguyên phát và thứ phát có những điểm giống – khác nhau. Nhìn chung, chị em có thể gặp triệu chứng đau bụng kinh như sau:

• Cảm giác đau, tức, có áp lực trong bụng
• Có cảm giác bị mắc kẹt khí trong bụng
• Đau ở hông, lưng dưới và đùi trong
• Một số người thấy buồn nôn, nôn, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón

Các triệu chứng khác có liên quan đến đau bụng kinh bao gồm khó chịu, thay đổi tâm trạng, đau đầu, mệt mỏi, mất ngủ…

Có chị em chỉ gặp cơn đau bụng thoáng qua, không đáng kể. Nhưng cũng có người miêu tả đau bụng kinh bằng gãy 10 cái xương sườn, đau bụng kinh tới chết đi sống lại. Nếu bạn bị đau bụng kinh dữ dội, xuất hiện các triệu chứng bất thường hoặc đau bụng kéo dài hơn 2 – 3 ngày, hãy đi khám ngay. Cả đau bụng kinh nguyên phát và thứ phát đều có thể thuyên giảm tốt nếu áp dụng đúng phương pháp điều trị.

Nếu bạn bị đau bụng kinh kèm theo những yếu tố sau, nên đi khám càng sớm càng tốt để loại trừ những nguy cơ lâu dài cho sức khỏe: Tiếp tục đau sau khi đặt vòng tránh thai, bị đau bụng kinh ít nhất trong 3 kỳ kinh nguyệt, xuất hiện các cục máu đông, liên tục tiêu chảy và buồn nôn, bị đau vùng chậu ngay cả khi không có hành kinh.

Đau bụng kinh đột ngột có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, nếu không điều trị ngay có thể tạo ra các mô sẹo làm tổn thương các cơ quan vùng chậu và dẫn đến vô sinh. Nếu bạn có các triệu chứng của nhiễm trùng này, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức: Sốt cao, đau vùng chậu dữ dội, đau đột ngột (đặc biệt nếu bạn đang mang thai) âm đạo tiết dịch có mùi hôi.

Tại sao đau bụng kinh?

Đau bụng kinh nguyên phát xảy ra khi hóa chất prostaglandin (chất trung gian hóa học của quá trình viêm và cảm nhận đau) làm cho tử cung co thắt lại. Ở nữ giới, tử cung chính là nơi chứa đựng và giúp thai nhi phát triển. Tử cung sẽ luôn co bóp trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Đặc biệt, khi tới kỳ kinh, tử cung sẽ càng co bóp mạnh hơn. Tử cung co bóp quá mạnh mẽ có thể đè lên các mạch máu ở gần đó, vô tình cắt đứt nguồn cung cấp oxy cho các mô cơ. Một phần cơ bị mất oxy sẽ khiến chị em cảm thấy đau đớn trong thời gian ngắn.

Trong khi đó, đau bụng kinh thứ phát có nguyên nhân và cơ chế riêng, tùy thuộc vào điều kiện gây ra nó.

• Lạc nội mạc tử cung: Thông thường, các mô niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) chỉ phát triển ở trong tử cung. Nếu chúng được tìm thấy bên ngoài tử cung (đi lạc), bong ra và chảy máu trong kỳ kinh sẽ gây sưng, đau và tạo sẹo.
• Cơ tuyến tử cung: Tình trạng này khá giống lạc nội mạc tử cung, tuy nhiên, trong bệnh cơ tuyến tử cung, niêm mạc tử cung sẽ phát triển trong thành cơ tử cung. Điều này khiến tử cung to hơn hẳn so với kích thước bình thường, kèm theo hiện tượng chảy máu bất thường và đau đớn.
• Bệnh viêm vùng chậu: Đây là tình trạng nhiễm khuẩn bắt đầu từ tử cung và có thể lây lan sang các cơ quan sinh sản khác. Triệu chứng điển hình của viêm vùng chậu là đau bụng hoặc đau khi quan hệ tình dục.
• Hẹp cổ tử cung: Lỗ cổ tử cung bị chít hẹp.
• U xơ: Các khối u lành tính phát triển ở bên trong, bên ngoài hoặc trong thành tử cung có thể gây đau.

Ngoài ra, tình trạng đau bụng kinh thứ cấp còn có thể là triệu chứng của các vấn đề sức khỏe khác như u nang buồng trứng, mang thai ngoài tử cung hoặc do đặt vòng tránh thai.

Bên cạnh đó, một số yếu tố khác có thể làm gia tăng nguy cơ bị đau bụng kinh, bao gồm: 30 tuổi hoặc trẻ hơn, có kinh nguyệt sớm (trước 12 tuổi), ra nhiều máu kinh, chu kỳ kinh không đều, có người thân cận huyết bị đau bụng kinh, chưa từng mang thai, chưa từng sinh con, hút thuốc lá, thừa cân hoặc béo phì, uống rượu bia, gặp phải các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt thông thường, có chỉ số khối cơ thể thấp, là nạn nhân của lạm dụng tình dục…

Đau bụng kinh làm sao hết?

Khi mới các triệu chứng đau bụng kinh, chị em nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ để có cách xử lý. Để được chẩn đoán và loại trừ bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra tổng thể, bao gồm cả khám phụ khoa. Nếu phát hiện bất kỳ bất thường nào đáng lo ngại, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm, chụp CT, MRI hoặc nội soi ổ bụng.

Vậy, đau bụng kinh dữ dội nên làm gì? Tìm hiểu ngay những phương pháp chữa đau bụng kinh dưới đây:

Phương pháp giảm đau bụng kinh tự nhiên

Rất nhiều chị em có những cách riêng để đối phó với chứng đau bụng kinh, từ các mẹo dân gian cho tới tận dụng những nguyên liệu sẵn có tại nhà. Dưới đây là những mẹo trị đau bụng kinh được nhiều chị em áp dụng:

Chườm ấm: Chườm khăn ấm, túi chườm hoặc dán miếng dán nhiệt (khoảng 40°C) trên bụng và lưng dưới có thể mang lại hiệu quả như thuốc giảm đau Ibuprofen.

Đau bụng kinh xoa môi trên: Đây là phương pháp xử lý đau bụng kinh theo y học cổ truyền. Tức là bấm huyệt để giảm đau bụng kinh. Chị em dùng 2 ngón tay trỏ để ấn vào nhân trung (vùng lõm giữa mũi và miệng) rồi từ từ kéo 2 ngón tay này về phía 2 mép môi. Thực hiện liên tục trong 3 phút sẽ thấy cơn đau bụng giảm hẳn.

Sử dụng tinh dầu: Các loại tinh dầu không chỉ có mùi hương tuyệt vời mà còn giúp ích cho chị em theo nhiều cách khác nhau.

• Tinh dầu bạch đậu khấu: Giúp chống viêm và giảm đau cơ. Chị em chỉ cần massage 3 – 4 giọt tinh dầu này lên bụng.
• Tinh dầu hạt cumin: Loại dầu siêu linh hoạt này có đặc tính chống co thắt và làm dịu cơn đau bụng kinh và đau cơ bắp. Hãy nhỏ 3 giọt tinh dầu hạt cumin lên bụng hoặc bất cứ nơi nào bạn bị đau và massage vài phút.
• Tinh dầu hạt tiểu hồi: Giúp giảm tần suất và cường độ co thắt tử cung. Hãy thêm 1 – 2 giọt tinh dầu tiểu hồi vào tách trà hoặc nước lọc và uống mỗi ngày. Bạn cũng có thể massage bụng như các loại tinh dầu trên.
• Tinh dầu hoa hồng: Không chỉ giúp giảm stress, căng thẳng, tinh dầu hoa hồng còn giảm đau bụng kinh hiệu quả. Bạn có thể dùng đèn đốt tinh dầu khuếch tán tinh dầu này, hoặc massage vài giọt tinh dầu này lên bụng.

Massage: 20 phút massage quanh bụng, hông và lưng có thể giảm đau bụng kinh hiệu quả, đặc biệt là đau bụng kinh do lạc nội mạc tử cung. Bạn có thể massage bụng với những loại tinh dầu kể trên hoặc một hỗn hợp tinh dầu hoa oải hương, xô thơm và kinh giới. Nên pha loãng các tinh dầu này với dầu nền (dầu dừa, dầu hạnh nhân, dầu olive) trước khi áp dụng lên da.

Băng quấn kinesio: Loại băng quấn này thường được dân chơi thể thao và các vận động viên sử dụng để quấn quanh bắp chân/đùi nhằm giảm đau nhức trong quá trình tập luyện. Chị em có thể sử dụng băng này để quấn quanh vùng xương chậu trước và trong kỳ kinh để giảm đau.

Đạt cực khoái: Đây là một mẹo giảm đau bụng kinh rất đặc biệt. Lên đỉnh trong kỳ kinh có thể làm tăng lưu lượng máu, từ đó giảm cơn đau vùng chậu, tăng khả năng chịu đau, giảm stress hiệu quả.

Rèn luyện cơ thể: Tập yoga, đặc biệt là yoga nidra có thể giúp bạn giảm đau bụng kinh vô cùng hữu hiệu. Yoga nidra là một loại yoga siêu thư giãn, chị em chỉ cần nằm xuống (tư thế savasana) và thư giãn để cơ thể phục hồi. Nên thực hành yoga nidra khoảng 35 – 40 phút, 5 ngày/tuần. Ngoài ra, ngồi thiền khoảng 10 phút/ngày cũng là biện pháp giảm đau, thư giãn, giảm căng thẳng tốt.

Các chuyên gia sản phụ khoa cũng khuyến khích chị em tham gia các môn thể dục nhịp điệu hoặc tập thể dục dưới nước. Một nghiên cứu cho biết chỉ cần thực hành các bộ môn này khoảng 12 tuần, mức độ nghiêm trọng và thời gian đau bụng kinh có thể giảm đáng kể.

Điều trị đau bụng kinh bằng Tây y

Để giảm bớt cơn đau bụng kinh, bác sĩ Tây y có thể khuyên chị em nên áp dụng:

Thuốc giảm đau

Các loại thuốc giảm đau phổ biến như Ibuprofen (Advil, Motrin IB…) hoặc Naproxen sodium (Aleve) với liều dùng bắt đầu từ 1 ngày trước kỳ kinh có thể giúp kiểm soát đau bụng kinh. Sau đó, chị em có thể tiếp tục dùng thuốc theo chỉ dẫn trong 2 – 3 ngày hoặc cho đến khi hết các triệu chứng.

Đối với câu hỏi đau bụng kinh uống Efferalgan được không hoặc đau bụng kinh uống Panadol được không… chị em cần biết rằng 2 thuốc này thuộc nhóm giảm đau chứa paracetamol (acetaminophen). Chúng có thể giảm đau bụng kinh hiệu quả nhưng việc uống thuốc phải tuyệt đối tuân theo sự chỉ dẫn của dược sĩ, bác sĩ. Chị em không được tự ý uống thuốc này khi chưa có hướng dẫn. 

Lạm dụng paracetamol để giảm đau bụng kinh có thể gây ra các tác dụng phụ như: Hại gan thận, tăng nguy cơ vô sinh, dị ứng, phát ban, ngứa, phù thanh quản, phù mạch, giảm tiểu cầu, bạch cầu và huyết cầu…

Biện pháp tránh thai

Một số biện pháp tránh thai bằng nội tiết tố có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của cơn đau bụng kinh. Ví dụ như thuốc tránh thai hàng ngày, que cấy hoặc thuốc tiêm tránh thai.

Lưu ý rằng quy trình đặt vòng tránh thai nội tiết có thể gây đau bụng kinh. Bởi vậy, nếu bạn đã từng bị đau bụng kinh hoặc mắc viêm vùng chậu, nên tránh sử dụng biện pháp tránh thai này.

Quản lý bệnh nền

Trong trường hợp chị em bị đau bụng kinh thứ phát, việc xác định và xử lý những tình trạng sức khỏe liên quan là điều cần thiết để giảm, ngăn chặn đau bụng kinh. Ví dụ, nếu chị em bị u xơ tử cung, có thể phẫu thuật để loại bỏ khối u đang gây đau.

Đau bụng kinh nên ăn gì, uống gì nhanh khỏi?

Đối với những chị em đang băn khoăn: Đau bụng kinh có nên uống nước dừa? Đau bụng kinh uống trà gừng có sao không? Ăn socola giảm đau bụng kinh không? Đau bụng kinh có nên ăn sữa chua hay ăn dứa giảm đau bụng kinh được không?… Những gì chị em ăn và uống đều có thể tác động nhất định tới cơn đau bụng kinh. Đó là lý do nên thận trọng lựa chọn những gì nên ăn và không nên ăn trong những ngày ‘rụng dâu’ nhạy cảm.

Trong chu kỳ kinh nguyệt, uống lượng nước dừa vừa phải có thể hỗ trợ giảm đau bụng kinh vô cùng hiệu quả, vì đây là thức uống giàu điện giải và các vitamin, khoáng chất có lợi cho cơ thể. Đối với trà gừng, chị em nên uống khi còn ấm, cho thêm vài giọt chanh tươi và mật ong để giảm đau bụng, ổn định khí huyết. Chị em cũng có thể ăn socola để giảm đau bụng kinh, tuy nhiên nên chọn loại nguyên chất có hàm lượng cacao trên 70%. Sữa chua giàu canxi và dứa giàu enzyme bromelain cũng có thể hỗ trợ tốt cho kỳ đèn đỏ, đồng thời giảm nhanh cường độ đau bụng kinh.

Nhìn chung, chị em nên tăng cường ăn những thực phẩm giàu canxi, boron, vitamin E, B, axit béo omega-3, sắt, mangan…

Bên cạnh đó, chị em nên tránh các thực phẩm từ ngũ cốc tinh chế (bánh mì trắng, bánh ngọt), thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ chiên rán, rượu bia, cà phê…

Ngăn ngừa đau bụng kinh hiệu quả

Một số nghiên cứu cho thấy căng thẳng hay lo âu có thể làm tăng khả năng xuất hiện hoặc tăng mức độ nghiêm trọng của cơn đau bụng kinh và những triệu chứng khác của hội chứng tiền kinh nguyệt. Mặc dù có thể khó tránh khỏi căng thẳng trong cuộc sống, nhưng chị em hoàn toàn có thể quản lý nó bằng những việc làm sau: Thực hành yoga, thiền, tập hít thở sâu; Ngủ đủ giấc (từ 7 – 9 tiếng mỗi đêm); Ăn uống cân bằng; Thể hiện cảm xúc thông qua việc viết nhật ký, nói chuyện với bạn bè hoặc làm những việc mà bạn thích; Tập thể dục vừa sức…

Có thể thấy đau bụng kinh sẽ không còn là nỗi lo nếu bạn biết cách. Điều quan trọng là chị em nên đi khám sức khỏe tổng thể, khám phụ khoa định kỳ và tham vấn bác sĩ ngay nếu đau bụng kinh trở nên dữ dội, không thể kiểm soát.